آزادسازی خرمشهر در روز سوم خرداد 1361 خورشیدی پس از 578 روز اشغال^[2] مهم‌ترین هدف اجرای عملیات بیت‌المقدس در طول جنگ ایران و عراق توسط ارتش جمهوری اسلامی ایران (به فرماندهی علی صیاد شیرازی) و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (به فرماندهی محسن رضایی) بود.^[3]

ایران در جریان این عملیات 6?000 کشته (4?460 کشته سپاه و 1?086 کشته ارتش) و 24 هزار مجروح داد. روح‌الله خمینی در 3 خرداد 1361 به مناسبت آزادی خرمشهر پیامی خطاب به ملت ایران صادر کرد. در اولین بخش این بیانیه آمده است:

با تشکر از تلگرافاتی که در فتح خرمشهر به اینجانب شده است، سپاس بی‌حد بر خداوند قادر که کشور اسلامی و رزمندگان متعهد و فداکار آن را مورد عنایت و حمایت خویش قرار داد و نصر بزرگ خود را نصیب ما فرمود.^[4]

در ایران از این عملیات و روز به عنوان نمادی از پیروزی، مقاومت و ایستادگی در برابر دشمن یاد می‌شود.^[5] شورای عالی انقلاب فرهنگی سوم خرداد را در تقویم رسمی ایران به عنوان روز مقاومت، ایثار و پیروزی نامگذاری کرده‌است.^[6]

نبرد در خرمشهر

موزه دفاع مقدس خرمشهر

موزه دفاع مقدس خرمشهر

موزه دفاع مقدس خرمشهر

در پی آغاز عملیات بیت‌المقدس در نیمه شب دهم اردیبهشت سال 1361 چند هدف عمده استراتژیک و تاکتیتکی از جانب نیروهای ایرانی دنبال می‌شد این اهداف عبارت‌اند از:

• بیرون راندن نیروهای متجاوز به پشت مرزهای بین‌المللی
• نشان دادن برتری قدرت سیاسی‌-نظامی و اجتماعی جمهوری اسلامی به عراق و حامیان او در منطقه
• انهدام نیروهای متجاوز در منطقه بین غرب کارون تا خط مرزی
• آزادسازی خرمشهر از اشغال متجاوزین^[2]

در این نبرد علاوه بر پایان بخشیدن به 19 ماه اشغال بخشی از حساس‌ترین مناطق خوزستان و آزادسازی خرمشهر، ضربه‌ای سنگین به توان رزمی و روحیه نیروهای عراقی وارد آمد.^[7]

پس از فتح خرمشهر

جنگ ایران و عراق به طور کلی به دو مقطع تقسیم می‌شود، مقطع اول مربوط به آغاز جنگ تا آزاد سازی خرمشهر است که استراتژی ایران نظامی و با هدف بیرون راندن عراق از خاک کشور بود و مقطع بعدی مربوط به پس از آزاد سازی خرمشهر است که استراتژی ایران دوگانه بود.^[8]

آن طور که محسن رضایی نقل می‌کند، استراتژی پس از آزادی خرمشهر استراتژی سیاسی شد و شامل انجام یک عملیات نظامی برای تحقق صلح و با استفاده از عملیات نظامی برای آنکه بتوان از طریق دیپلماسی جنگ را تمام کرد. به عبارت دیگر تصمیم بر آن بود تا عملیات نظامی به عنوان ابزاری در خدمت دیپلماسی قرار گیرد. این استراتژی سیاسی بود ولی هدف عملیات و جنگ نبود بلکه هدف حمایت از سیاست خارجی بود.^[8]

جستارهای وابسته

• محمد جهان‌آرا
• خرمشهر
• عملیات بیت‌المقدس
• مسجد جامع خرمشهر

منابع

1. ↑ «فتح خرمشهر» ‎(فارسی)‎. خبرگزاری مهر. بازبینی‌شده در 15 سپتامبر 2007.
2. ↑ ^{2?0 2?1} «فتح خرمشهر» ‎(فارسی)‎. وب‌گاه آفتاب. بازبینی‌شده در 15 سپتامبر 2007.
3. ↑ «عملیات بیت المقدس» ‎(فارسی)‎. وب‌گاه آفتاب. بازبینی‌شده در 15 سپتامبر 2007.
4. ↑ a.s[19. ««فتح خرمشهر، نصر بزرگ»» (PDF). روزنامه گسترش، 3 خرداد 1388. 16. بایگانی‌شده از نسخه? اصلی در یکشنبه 13/02/1388. بازبینی‌شده در 2 جولای 2009.
5. ↑ «آزاد سازی خرمشهر نمادی از یک پیروزی بزرگ در سایه اتحاد ملی است» ‎(فارسی)‎. خبرگزاری مهر. بازبینی‌شده در 15 سپتامبر 2007.
6. ↑ «متن مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی» ‎(فارسی)‎. وب‌گاه شورای عالی انقلاب فرهنگی. بازبینی‌شده در 15 سپتامبر 2007.
7. ↑ «سالروز فتح خرمشهر» ‎(فارسی)‎. خبرگزاری ایرنا. بازبینی‌شده در 15 سپتامبر 2007.
8. ↑ ^{8?0 8?1} «چرا بعد از فتح خرمشهر جنگ تداوم یافت؟» ‎(فارسی)‎. وب‌گاه محسن رضایی. بازبینی‌شده در 15 سپتامبر 2007.